Reguła EXW (Ex Works) to jedna z podstawowych zasad w międzynarodowych regułach handlu Incoterms. Formuła ta oznacza minimalne obowiązki sprzedającego – towar jest udostępniany kupującemu w siedzibie eksportera, a sprzedający dostarcza towary wyłącznie do oznaczonego miejsca na własnym terenie. EXW co to znaczy? W praktyce kupujący przejmuje pełną kontrolę nad logistyką od momentu, gdy towar zostaje oddany do jego dyspozycji kupującego w zakładzie producenta.
Według danych GUS, w 2024 roku ponad 40% polskich firm realizujących import towarów z Chin wykorzystywało warunki EXW lub podobne formuły zakładające minimalne zaangażowanie sprzedającego w transporcie. Warunki dostawy EXW wymagają od kupującego przyjąć dostawę towarów oraz zorganizować cały proces przewozu na własny koszt i ryzyko.
Spis treści:
- Czym jest reguła EXW w Incoterms 2020?
- Obowiązki sprzedającego w modelu EXW
- Obowiązki kupującego w modelu EXW
- Warunki dostawy EXW – podział kosztów i ryzyka
- Kiedy warto wybrać EXW? Zalety i wady
- EXW w praktyce – Organizacja transportu
- EXW a inne reguły Incoterms
- EXW co to znaczy – podsumowanie
Czym jest reguła EXW w Incoterms 2020?
EXW (Ex Works) to reguła Incoterms definiowana jako dostawa towaru w wyznaczonym miejscu sprzedającego. Zgodnie z Incoterms 2020 (International Commercial Terms), obowiązującymi od 1 stycznia 2020 roku, jest to formuła nakładająca najmniejszy zakres zobowiązań na eksportera.
Charakterystyka reguły EXW:
- Sprzedający dostarcza towar w uzgodnionym miejscu (fabryka, magazyn, innym uzgodnionym miejscu)
- Towar jest oddawany do dyspozycji kupującego bez obowiązku załadunku towaru
- Obowiązki sprzedającego kończą się w momencie powiadomienia kupującego o gotowości towaru
- Kupujący ponosi wszelkie koszty od momentu udostępnienia towaru
W porównaniu do Incoterms 2010, zasady EXW pozostały niezmienione, co potwierdza stabilność tej formuły. Jak podaje PAIH, terminy handlowe Incoterms są uznawane przez 90% uczestników handlu międzynarodowego jako standard.
Obowiązki sprzedającego w modelu EXW
Obowiązkiem sprzedającego w regule Incoterms EXW jest minimum działań:
- Udostępnienie towaru w oznaczonym miejscu dostawy (terenie sprzedającego)
- Przygotowanie odpowiedniego opakowania zgodnie ze specyfiką towaru
- Powiadomienie kupującego o gotowości towaru do odbioru
- Wystawienie faktury handlowej i listy pakowej
Kluczowe: sprzedający nie ma obowiązku załadunku towaru na odbierający pojazd, chyba że umowa sprzedaży stanowi inaczej. Obowiązki sprzedającego nie obejmują również formalności celnych ani organizacji transportu towaru.
Obowiązki kupującego w modelu EXW – Pełna kontrola i odpowiedzialność
Kupujący ponosi wszelkie koszty i ryzyko od momentu udostępnienia towaru. Obowiązki kupującego są maksymalne spośród wszystkich reguł Incoterms:
| Obszar | Zakres odpowiedzialności |
|---|---|
| Odbiór | Organizacja odbioru z miejsca przeznaczenia u sprzedawcy |
| Załadunek | Załadunek towaru na środek transportu (koszt po stronie kupującego) |
| Transport | Organizacja i opłacenie transportu głównego |
| Formalności celne | Odprawa eksportowa i importowa, formalności celnych związanych z importem towaru |
| Ubezpieczenie | Uzyskania ubezpieczenia cargo na całej trasie |
| Licencje | Podjęcie niezbędnych działań w celu uzyskania pozwoleń |
Kupujący ponosi ryzyko utraty lub uszkodzenia towarów od momentu, gdy towar jest w jego dyspozycji. Oznacza to ryzyko utraty lub uszkodzenia już na terenie sprzedającego, co stanowi istotne wyzwanie dla niedoświadczonych kupujących.
Warunki dostawy EXW – podział kosztów i ryzyka
Co oznacza cena EXW? To wyłącznie wartość towaru w miejscu odbioru:
Struktura kosztów importu:
- Cena towaru (100% – bazowa cena EXW)
- Załadunek towaru (+0,5-2%)
- Transport lokalny (+3-7%)
- Odprawa celna eksportowa (+0,3-1%)
- Transport międzynarodowy (+15-40%)
- Ubezpieczenie (+0,3-1,5%)
- Odprawa celna importowa (+0,5-2%)
- Cło (0-20%)
- VAT importowy (23%)
- Transport krajowy (+2-5%)
Wszystkie koszty związane z przewozem, formalnościami celnymi i ubezpieczeniem ponosi kupujący. Warunki EXW oznaczają, że finalna wartość importu może wzrosnąć o 50-100% w porównaniu do ceny bazowej.
Kiedy warto wybrać EXW? Zalety i wady
Zalety dla sprzedającego:
- Ograniczenie kosztów operacyjnych – minimalne zaangażowanie
- Przewidywalne koszty – łatwa kalkulacja ceny
- Brak ryzyka związanego z transportem towaru
- Uproszczona administracja
Zalety dla kupującego:
- Pełna kontrola nad procesem transportu – wybór środka transportu i przewoźnika
- Optymalizacja kosztów przy własnych zasobach logistycznych
- Elastyczność w wyborze trasy
- Kontrola jakości na każdym etapie dostawy towarów
Wady dla kupującego:
- Wysokie ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru od momentu odbioru
- Złożoność procesu przewozu i formalności celnych
- Wyzwania z odprawą eksportową w obcym kraju (znają lokalnych procedur celnych)
- Problemy z nieodebraniem towaru przez przewoźnika
Warunki dostawy EXW są odpowiednie gdy:
- Kupujący ma ugruntowane procedury logistyczne i doświadczenie
- Firma działa blisko granic międzynarodowych lub ma oddział w kraju eksportu
- Towar nie wymaga specjalistycznego transportu
- Istnieje możliwość optymalizować koszty transportu dzięki własnej sieci
EXW w praktyce – Organizacja transportu
Dostawa EXW wymaga systematycznego podejścia:
Etap 1: Precyzyjne określenie miejsca dostawy
- Dokładny adres oznaczonego miejsca odbioru
- Weryfikacja infrastruktury (rampa, droga dojazdowa)
- Godziny pracy i możliwości załadunku zgodnie z przewidzianymi warunków transportu
Etap 2: Wybór spedytora Przy realizacji importu z Chin niezbędna jest współpraca ze spedytorem znającym lokalne procedury celne. Czas transportu zależy od wyboru środka transportu: morski (30-45 dni), lotniczy (5-7 dni), kolejowy (18-25 dni).
Etap 3: Formalności celne
- Odprawa eksportowa w kraju sprzedawcy (wymaga lokalnej agencji celnej)
- Przygotowanie faktury handlowej i dokumentów transportowych
- Odprawa celna importowa w Polsce
Etap 4: Ubezpieczenie Uzyskanie ubezpieczenia ładunku na całej trasie od momentu załadunku towaru do miejsca przeznaczenia końcowego.
| Problem | Rozwiązanie |
|---|---|
| Brak rampy załadunkowej | Wynajem wózka widłowego |
| Sprzedawca odmówi współpracy w załadunku | Zapis w umowie sprzedaży o pomocy przy załadunku |
| Opóźnienia celne | Buffer czasowy 2-3 dni |
EXW a inne reguły Incoterms
Kluczowe różnice:
| Aspekt | EXW | FCA | FOB |
|---|---|---|---|
| Załadunek | Kupujący | Sprzedający | Sprzedający |
| Odprawa eksportowa | Kupujący | Sprzedający | Sprzedający |
| Ryzyko | Od miejsca odbioru | Od przekazania przewoźnikowi | Od załadunku na statek |
FCA czy EXW? Dla firm rozpoczynających działalność jako bezpośredni importer z Chin, FCA jest bezpieczniejszą alternatywą – sprzedający wykonuje załadunek towaru i odprawę eksportową, co eliminuje główne wyzwania reguły EXW.
FOB jest preferowany w transporcie morskim – sprzedający dostarcza towar na statek i załatwia formalnościami celnymi eksportowymi.
DAP to przeciwieństwo – sprzedający dostarcza towar do oznaczonego miejsca w kraju kupującego i ponosi wszelkie koszty związane z transportem.
Alternatywy dla EXW:
- FCA – najlepsza dla większości transakcji
- FOB – standard w transporcie morskim
- CIF – zawiera ubezpieczenie i fracht
- DAP – maksymalna wygoda
EXW co to znaczy – podsumowanie
Reguła EXW to formuła dla doświadczonych importerów z zasobami do zarządzania procesem transportu. Co oznacza EXW? Minimalne zobowiązuje sprzedającego do udostępnienia towaru w uzgodnionym punkcie, a kupującego pełnej kontroli nad całą logistyką.
Warunki EXW mogą być stosowane w specyficznych scenariuszach handlowych, gdy kupujący ma ugruntowane procedury logistyczne, zna lokalnych przepisów i potrafi zarządzać wymaganiami logistycznymi każdego rodzaju towarów, w tym tych które wymagają specjalistycznego transportu.
Cena EXW to tylko początek – rzeczywiste koszty dostarczenia towarów zgodnie z umową mogą być znacznie wyższe. Przed wyborem tej formuły warto rozważyć FCA, która oferuje lepszy balans odpowiedzialności. Kluczem sukcesu jest świadomość wszystkich obowiązków związanych z odprawą celną, transportem i ubezpieczeniem – od żądania kupującego o odbiór towaru aż po dostarczenie do miejsca przeznaczenia.